EGE014-Yamanlar Dağı-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 36227 ha Yükseklik : 10 m – 1114 m
Boylam : 27,20ºD İl(ler) : İzmir, Manisa
Enlem : 38,58ºK İlçe(ler) : Karşıyaka, Bornova, Menemen, Manisa merkez
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: İzmir’in kuzeydoğusunda yer alan ÖDA, Yamanlar Dağı ve Dede Dağı ile kuzeyde Gediz Nehri’nin oluşturduğu dar vadiyi içine alır. Yamanlar Dağı genç bir volkan konisi olup üzerinde derinliği dokuz metre olan Karagöl ve daha sığı olan İkizgöl bulunur. Önemli bir kısmı kızılçam ormanları ve makiliklerle kaplı ÖDA, kuru maki topluluklarından kestane ormanlarına kadar değişen geniş bir bitki örtüsü mozaiğini barındırır.
Habitatlar: Dağın alt bölgelerinde geniş alanlar kaplayan bodur maki toplulukları yüksek irtifalara çıkıldıkça yerini sırasıyla kızılçam ve karaçam ormanlarına bırakır. Karaçam ormanlarının içinde dağınık olarak saçlı meşe (Quercus cerris), tüylü meşe (Quercus pubescens); daha nemli bölgelerde ise çiçekli dişbudak (Fraxinus ornus) bulunur. Yamanlar’ın kuzeye bakan yamaçlarında 850-1000 metre arasında kestane (Castanea sativa) toplulukları bulunur. Güneye bakan yamaçlarda ise dik ve yazın kuruyan dere yatakları bulunur ve buralar geniş zakkum (Nerium oleander) topluluklarıyla kaplıdır. Alandaki kayalıklar yaban hayatı; mağaralar ise birçok yarasa türü için önemli yaşam alanıdır.
Türler: Alan; bitkiler, memeliler, kuşlar, sürüngen ve çiftyaşamlılar ve içsu balıkları için önemlidir. Nesli tehlike altındaki Allium albotunicatum ssp. albotunicatum ve küresel ölçekte tehlike altında olan endemik Haplophyllum megalanthum ve Tripleurospermum hygrophilum bitki türleri ÖDA kriterlerini sağlayan türler arasında yer almaktadır.
ÖDA, nadir bir tür olan çizgili sırtlanın (Hyaena hyaena) Ege Bölgesi’ndeki bilinen en kuzey dağılımını oluşturur. Bunun yanı sıra alandaki mağaralar uzunkanatlı çöl yarasası (Miniopterus schreibersii), uzunayaklı yarasa (Myotis capaccinii) ve nesli küresel ölçekte tehlike altında olan Akdeniz nalburunlu yarasası (Rhinolophus euryale), nalburunlu büyük yarasa (Rhinolophus ferrumequinum), nalburunlu küçük yarasa (Rhinolophus hipposideros) ve küçük farekulaklı yarasa (Myotis blythii) için önem taşır.
Ev yılanı (Zamenis situla) ile nesli küresel ölçekte tehlike altında olan şeritli engerek (Montivipera xanthina) ve adi tosbağa (Testudo graeca) alanda ÖDA kriterlerini sağlayan sürüngen türleridir.
Ülkemize endemik iç su balıklarından Capoeta bergamae ve Chondrostoma holmwoodii bölgede yaşamaktadır.
Alan Kullanımı: Yamanlar Dağı’nda amatör dağ sporları yapılır. Dağın eteklerinde hayvancılık yapılırken özellikle Gediz Vadisi’ne yakın bölgelerinde ana geçim kaynağı tarımdır. Karagöl’deki mesire yeri günübirlik ziyaretçiler tarafından yoğun olarak ziyaret edilmektedir. Alandaki ormanların bir kısmı üretim amaçlı işletilmektedir.
Tehditler: ÖDA’nın güney ve batı yamaçları İzmir’e olan yakınlığından dolayı yoğun yapılaşma baskısı altındadır ve son on yıl içinde bu bölgenin bir kısmı yerleşim alanına dönüşmüştür.
Alandaki yoğun günübirlik ziyaretçi baskısının doğal yaşam üzerindeki etkisi bilinmemektedir.
Koruma Çalışmaları: İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü yetkilileri bölge yaban hayatının korunması için çalışmalar yürütmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri: İzmir İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Menemen Kaymakamlığı; Bornova Kaymakamlığı; Karşıyaka Kaymakamlığı.
Yıldıray Lise