DKD008-Yalnızçam Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 196504 ha Yükseklik : 460 m – 3167 m
Boylam : 42,35ºD İl(ler) : Artvin, Ardahan, Erzurum
Enlem : 41,14ºK İlçe(ler) : Artvin merkez, Yusufeli, Şavşat, Ardanuç, Ardahan merkez, Posof, Hanak, Göle, Olur
Koruma Statüleri : Milli park
Alanın Tanımı: Doğu Karadeniz Dağları’nın güneydoğusunda ve Karçal Dağları’nın hemen güneyinde yer alan en yüksek yeri 3167 metre ile Göze Dağı olan bir dağ silsilesidir. ÖDA, güneydoğuda Kura Nehri ve kuzeybatıda ise Çoruh Nehri’nin kolları ile çevresindeki ÖDA’lardan ayrılmıştır. Alanın geneli yüksek dağ platoları ile kaplıdır. Türkiye’de sarıçam ormanlarının (Pinus sylvestris) deniz seviyesinden en yüksekte bulunduğu noktalardan biri Yalnızçam Dağları’dır.
Habitatlar: Alanda doğu ladininin (Picea orientalis) baskın olduğu iğne yapraklı orman toplulukları, alpin kuşak altı yaprak döken çalı ve boylu otsu bitki toplulukları ve yüksek dağ çayırları geniş alan kaplamaktadır. Eskiden daha büyük alanlar kaplayan ormanların bir kısmı insan etkisiyle zarar görmüştür. Orman dokusunun bozulduğu bölgelerde bugün meşe ve kavak toplulukları gelişmeye başlamıştır. Öte yandan, bazı terk edilen tarım alanlarında başta sarıçam olmak üzere yeni orman toplulukları oluşmaktadır.
Türler: Yalnızçam Dağları, bölgedeki diğer ÖDA’lar gibi bitkiler açısından önemli bir alandır. ÖDA kriterlerinin sağlayan 60 bitki taksonuna ev sahipliği yapan alanda birçok endemik bitki türü bulunmaktadır. Bunlardan Hieracium radiatellum ve bir kantaron türü olan Hypericum marginatum sadece bu alana özgü endemik türlerdir.
Alanın güneybatısında yer alan huş toplulukları dağ horozu (Tetrao mlokosiewiczi) için önemli yaşam alanlarıdır. Alan yırtıcı kuşlar için Çoruh Vadisi çevresinde yer alan alternatif göç rotalarından biridir. Sakallı akbaba (Gyapetus barbatus), küçük orman kartalı (Aquila pomarina), küçük akbaba (Neophron percnopterus), kaya kartalı (Aquila chrysaetos) ve urkeklik (Tetraogallus caspius) ürer.
Dünyada dar bir alanda yaşayan uzuntırnaklı körfare (Prometheomys schaposchnikowi) ve Ardanuç Cehennemdere Kanyonu’nda yaşayan basık burunlu yarasa (Barbastella barbastellus) alanda küresel ölçekte önem taşıyan memeli türleridir.
Bunlara ek olarak bu bölgede nesli küresel ölçekte tehlike altında olan türlerden Kafkas semenderi (Mertensiella caucasica) ve küçük engerek (Vipera eriwanensis) yaşamaktadır.
Alan, Apollo kelebeğinin endemik bir alt türüne (Parnassius apollo trabizonus), ılıman orman biyomuna endemik Kafkasya azametine (Colias caucasica) ev sahipliği yapar.
Cordulegaster insignis mzymtae ve Onychogomphus assimilis isimli kızböcekleri, alanda yaşayan önemli türlerdir.
Alan Kullanımı: ÖDA’daki insan faaliyetlerinin başında hayvancılık ve ormancılık gelir. Bölgede birçok yayla bulunur ve yüksek kesimlerde yoğun olarak otlatma faaliyetleri yürütülür. Kış aylarında hayvanlara yiyecek sağlamak amacıyla ot kesimi yapılır. Arıcılık bölgede gerçekleştirilen önemli ekonomik faaliyetlerden biridir.
Tehditler: Aşırı otlatma baskısı alanın karşı karşıya olduğu en büyük tehdittir. Otlatma faaliyetlerinin düzen altına alınması için mera yönetim planlarının hazırlanması gerekmektedir. Bunun yanında plansız yapılaşma, yol inşaatları ve bunların getirdiği görsel kirlilik alanın karşı karşıya olduğu diğer sorunlardır.
Koruma Çalışmaları: ÖDA içinde yer alan Karagöl-Sahara Milli Parkı’nın Uzun Devre Gelişme Planı hazırlanmaktadır.
Doğa Derneği, BTC Çevresel Yatırım Programı kapsamında RSPB ve BirdLife ortaklığında Dağ Horozu Koruma Projesi kapsamında bölgedeki dağ horozlarının dağılım ve sayılarının araştırarak türün korunması için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Ulusal Tür Eylem Planı hazırlamıştır.
Türkiye Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği, BTC Çevresel Yatırım Programı kapsamında ODOPEM (Ortadoğu Ormancılık Proje Etüd ve Müşavirlik Ticaret A.Ş) ve Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi ile işbirliği içerisinde Ardahan – Yalnızçam Ormanlarının Paydaşların Katılımıyla Ekosistem Tabanlı Planlanması ve Yönetimi Projesi’ni yürütmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Artvin Orman Bölge Müdürlüğü; Ardahan İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Artvin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Erzurum İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Türkiye Ormancılık Kooperatifleri Merkez Birliği; Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dekanlığı.
Oğuz Kurdoğlu, Bahtiyar Kurt, Yıldıray Lise