MAR025-Uludağ-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 136480 ha Yükseklik : 130 m – 2548 m
Boylam : 29,40ºD İl(ler) : Bursa, Bilecik, Kütahya
Enlem : 39,98ºK İlçe(ler) : Osmangazi, Kestel, Nilüfer, Yıldırım, İnegöl, Keles, Domaniç
Koruma Statüleri : Milli park, doğal sit alanı
Alanın Tanımı: Uludağ; Uluabat Gölü’nün doğusunda, Gemlik Körfezi’nin güneyinde yer alır. Batı ve güneyde Nilüfer Çayı, kuzey ve doğuda ise Bursa ve İnegöl ovaları ile sınırlıdır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda tek bir dağ silsilesi halinde yaklaşık 40 kilometre uzanır. Genişliği ise 20 kilometre kadardır. Dağ silsilesi, 2548 metreyle kuzeybatı Anadolu’nun en yüksek zirvesini oluşturur. Alanda karaçam, göknar, kayın, meşe ve kestane karışık ormanları, orman sınırının üzerinde ise geniş alpin çayırlar ve göller bulunur. Bursa ve çevre illerden ulaşımın kolay olmasıyla yoğunlaşan, kış ve yaz turizmi alanda insan baskısını arttırmaktadır.
Habitatlar: Uludağ, sahip olduğu geniş yaprak döken ormanları, geniş yayılım gösteren Uludağ göknarı (Abies nordmanniana ssp. bornmuelleriana) ve karaçam ile kızılçamdan oluşmuş orman örtüsü ile çok sayıda bitki, kuş, memeli ve kelebek türüne ev sahipliği yapmaktadır. Habitat türleri rakıma göre değişir. Aşağı kesimlerdeki yaprak döken ve iğneyapraklı ormanlar, ağaç sınırının üzerinde yerini alpin fundalıklar ve çayırlara, buzul göllerine ve geniş alpin kayalıklara bırakır. Uludağ’da bitki çeşitliliği bakımından Marmara Bölgesi’nin en zengin ormanları bulunur. Dağın kuzey yüzünde nemli ormanlar yer alırken, güneyinde Akdeniz bitki örtüsüne yakın kuru ormanlar yayılış gösterir. Nemli ormanlar yaklaşık 2100 metreye kadar çıkar.
Türler: Alandaki 50 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Bunlar arasında yer alan Achillea multifida, Alchemilla bursensis, Erodium olympicum, Festuca decolorata, Gypsophila olympica, Ornithogalum joschtiae ve Verbascum transolympicum‘un dünyadaki dağılımı yalnız bu alanla sınırlıdır.
Kaya kartalı (Aquila chrysaetos), küçük kartal (Hieraaetus pennatus), küçük akbaba (Neophron percnopterus), sakallı akbaba (Gypaetus barbatus) ve bıyıklı doğan (Falco biarmicus) gibi yırtıcı türlerine ev sahipliği yapan ÖDA, orman kuşları bakımından son derece zengindir. Alandaki ormanlar aynı zamanda kara leylek (Ciconia nigra) için önemli üreme alanlarıdır.
Alan, kar faresi (Chionomys nivalis), kızıl orman faresi (Cleithrionomys glareolus), büyük akşamcı yarasa (Nyctalus lasiopterus) ve bir sivri burunlu fare türü olan Sorex satunini’nin önemli popülasyonlarını barındırır.
ÖDA, bölgesel ölçekte tehlike altında olan Salmo trutta macrostigma içsu balığı için önemlidir.
Uludağ, 13 kelebek taksonu için ÖDA kriterlerini sağlamaktadır. Alanda ÖDA kriterlerini sağlayan ve nesli küresel ölçekte tehlike altında olan kelebek türleri Osmanlı ateşi (Lycaena otomana) ve apollodur (Parnassius apollo). Anadolu çokgözlüsü (Plebeius hyacinthus) ve çokgözlü Anadolu çillisinin bir alttürü olan Polyommatus ossmar olympicus ÖDA kriterlerini sağlayan ve Türkiye’ye endemik türlerdir.
Alan Kullanımı: Uludağ, ülkemizin ilk kış sporları merkezidir. Alan içindeki milli parkı yılda ortalama 600 bine yakın kişi ziyaret eder. Alanın doğal su kaynakları oteller, dağdaki yerleşim yerleri ve ticari su firmaları tarafından kullanılmaktadır. Milli park dışında bulunan köylerde orman içinde tarım ve ormancılık yapılmaktadır. Uludağ Milli Parkı içinde (orman içi ve yüksek dağ çayırlıklarında) ve dışında küçükbaş hayvan otlatılmaktadır.
Tehditler: Artık durdurulmuş olan volfram madeni çalışmaları sırasında dağ silsilesindeki alpin bölge büyük zarar görmüştür.
Kış sporları için 1940’lı yıllardan beri süregelen yapılaşma ve bunlara bağlı yol inşaatları nedeniyle ormanların ve alpin fundalık ve çayırların bir bölümü ortadan kalkmıştır. Mevcut oteller bölgesinin doğusundaki fundalık bitki örtüsü üzerinde ikinci bir turizm merkezi yapılmaktadır. Milli park, ziyaretlerin en yüksek olduğu şubat-mart aylarında kış turizmi, temmuz-ağustos aylarında ise günübirlik ziyaretçiler nedeniyle yoğun insan baskısı altındadır. Alandaki oteller Uludağ’ın suyunu kullanmakta ve atık sularını doğrudan bölgeye (Hacivat Deresi’ne) vermektedir.
Alanda Gedikler ve Şevketiye barajları inşa edilmektedir. Uludağ’a özgü pek çok bitki ve hayvan türü kaçak olarak toplanma nedeni ile tehdit altındadır. Usulsüz ve aşırı avcılık nedeniyle pek çok tür ileri derecede azalmıştır.
Koruma Çalışmaları: Uludağ Milli Parkı sınırları dâhilindeki ormanlar 4785 sayılı kanunla devletleştirilmiştir. Alanda üreyen kuşlarla ilgili düzenli çalışmalar Uludağ Kuş Gözlem Topluluğu aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. ÖDA, Bursa Doğa Derneği ve ilgili odalar aracılığıyla izlenmekte ve yasadışı yatırımlara karşı korunmaya çalışılmaktadır. Bursa Doğa Derneği, milli park sınırlarının küçültülmesine karşı çıkmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Bursa Valiliği; Bursa Büyükşehir Belediyesi; Bursa İl Çevre Ve Orman Müdürlüğü; Büyük Şehir Belediyesi Yerel Gündem Uludağ Çalışma Grubu; Nilüfer Belediyesi Yerel Gündem 21 Uludağ Çalışma Grubu; Bursa Doğa Derneği; Bursa Barosu; TMMOB; Uludağ Üniversitesi Kuş Gözlem Topluluğu (ULUKUŞ).
Asuman Aydın, Ebru Diker, Halim Diker, Sevgi Mutlu, Tansu Tuncalı