GDA014-Mardin Eşiği-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 287162 ha Yükseklik : 480 m – 1231 m
Boylam : 41,11ºD İl(ler) : Mardin, Şırnak
Enlem : 37,31ºK İlçe(ler) : Gercüş, Savur, Mazıdağı, Midyat, Mardin merkez, Ömerli, İdil, Yeşilli, Kızıltepe, Nusaybin
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Savur’la Nusaybin Ovası’nın kuzeyinde yer alan yumuşak eğimli bir eşik olan ÖDA, Bismil Ovası ile Kuzey Mezopotamya düzlüklerini birbirinden ayırır. Bu yükselti üzerinde onlarca irili ufaklı küçük akarsu vadisi bulunur. Batıdan doğuya doğru uzanan Mardin’in hemen batısındaki Büyük Dere, onun yaklaşık 15 kilometre doğusundaki Oğuz Dere ve Midyat’la Nusaybin arasından akan Kara Dere bu akarsuların en büyükleridir. Mardin şehri ÖDA’nın sınırları içinde yer alır.
Habitatlar: ÖDA genel olarak orman, bozkır, düşük yoğunlukta tarım ve açık sarp alanlardan oluşan bir mozaik şeklindedir. Çeşitli meşe türlerinden oluşan ağaçlıklar geniş yer kaplar. Bunlar alandaki insan kullanımının yoğunluğuna göre orman, koru veya çalılık biçiminde olabilir. Nehir vadilerinde geniş alanlar kaplayan kavak plantasyonlarına rastlanır. Bunun dışında özellikle alanın güneyin tarım alanları ve doğal bozkırlar uzanır.
Türler: ÖDA, nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan beş bitki türü için dünyada bilinen tek dağılış alanıdır; Astragalus clavatus, Astragalus stojanii, Cicer reticulatum, Eremopoa mardinensis ve Lens tomentotus. Ajuga vestita, Heliotropium ferrugineogriseum ve Astragalus mardinensis nesli tehlike altında olup alanda önemli popülasyonları bulunan diğer bitki türlerindendir.
Mardin Eşiği boz kirazkuşunun (Emberiza cineracea) dünyada bilinen en büyük popülasyonlarından birini içerir. ÖDA’nın güneyindeki düzlükler çöl toygarının (Ammomanes deserti) Türkiye’de bilinen iki dağılış alanından biridir.
Çizgili sırtlan (Hyaena hyaena), yabankeçisi (Capra aegagrus) ve vaşak (Lynx lynx) ÖDA kriterlerini bölgesel ölçekte sağlayan büyük memeli türleridir. ÖDA, yarasa türleri için de öneme sahiptir.
Alan Kullanımı: Alanda yaygın olarak kuru tarım yapılmaktadır. Alçak kesimlerde ve nehir vadilerinde meyve bahçeleri önemli bir yer kaplar. Bunun dışında yüksek kısımlarda küçükbaş hayvancılık yapılır. Mardin şehir merkezi ve ÖDA’nın güneydoğusundaki Mor Gabriel Manastırı birçok turistin ziyaret ettiği önemli bir cazibe merkezidir.
Tehditler: Alandaki en ciddi baskılardan biri Üçköy yakınlarında gerçekleştirilmesi planlanan petrol arama çalışmalarıdır. Bu çalışma gerçekleştirilirse özellikle açılacak yeni yollar nedeniyle geniş bir meşelik alan tehdit altına girecek ve bölgedeki yaban hayatı üzerinde daha çok baskı oluşabilecektir. ÖDA’daki geleneksel yaşam biçimi ve tarım yöntemlerinin terk edilmesi de alanın doğal yapısında olumsuz değişikliklere yol açabilir.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir koruma çalışması yoktur. Öte yandan, GAP idaresinin 2004 yılında bölgenin biyolojik çeşitliliğinin değerlendirilmesi konusunda hazırlattığı raporda Mardin Eşiği’nin büyük bir biyosfer rezervi ilan edilmesi ve alanın biyolojik çeşitliliği üzerine ayrıntılı bir envanter hazırlanması önerilmiştir.
Yerel İlgi Sahipleri: Mardin Valiliği, Mardin İl Çevre Orman Müdürlüğü.
Selçuk Ertekin, Geoff Welch, Hilary Welch