DOG011-Esence Keşiş Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 137902 ha Yükseklik : 1160 m – 3549 m
Boylam : 39,90ºD İl(ler) : Erzincan
Enlem : 39,73ºK İlçe(ler) : Kelkit, Çayırlı, Erzincan merkez, Tercan, Üzümlü, Pülümür
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Erzincan Ovası ile Otlukbeli Dağları arasında kalan dağ silsilesidir. ÖDA’nın kuzey, güney ve doğusunu Fırat Nehri’nin en önemli iki kolundan biri olan Karasu Nehri ve kolları çevreler. Batı kısmı ise Otlukbeli Dağları’na bağlıdır. Alanın en yüksek noktasını Üzümlü ilçesinin kuzeyinde yer alan 3549 metre yükseklikteki Esencetepe oluşturur. Dağ zirvelerinin etrafını saran buzul vadilerindeki göllere yaz aylarında günübirlik ziyaretler yapılır.
Habitatlar: ÖDA’nın büyük bir kesimi Astrgalus ve Artemisia bitkilerinin baskın olduğu dağ bozkırları ve ıslak çayırlarla kaplıdır. Esencetepe’nin batısında 3000 metrenin üzerinde Yedi Göller adıyla bilinen buzul gölleri, Karakaya Dağı üzerinde ise derinliği 10 metreyi bulan Aygır Gölü bulunur.
Dağı üç cephede çevreleyen Karasu Nehri’nin kolları derin vadiler oluşturur. Bu vadilerdeki sarp kayalıklar yırtıcı kuş türleri için önemli yuvalama alanlarıdır. Alanın güneybatı yamaçlarında ardıç ve çeşitli meşe türlerinden oluşan ağaç toplulukları bulunur. Yerleşim çevrelerindeki dere boylarında ise meyve ağaçları yetiştirilmektedir.
Türler: Endemik bitki türleri açısından son derece zengin olan ÖDA aynı zamanda kelebek, kuş, sürüngen ve büyük memeli türleri için önemlidir. Üzümlü ilçesinin kuzeyi dünya üzerinde sadece bu bölgede yaşayan beş önemli bitki türünün son yaşam alanıdır.
Nesli dünya ölçeğinde tehlike altındaki şah kartal (Aquila heliaca) alanda üremektedir. Nesli dünya ölçeğinde tehlike altındaki küçük engerek (Vipera eriwanensis) ise alandaki en öncelikli sürüngen türüdür.
ÖDA’da dağkeçisi (Capra aegagrus), çengel boynuzlu dağkeçisi (Rupicapra rupicapra) ve vaşak (Lynx lynx) gibi büyük memeli türleri bulunmaktadır.
Alan Kullanımı: Alanda yoğun olarak küçükbaş hayvancılık yapılır. Dağın yüksek kesimlerindeki göllerin çevresi piknik ve dinlenme yeri olarak kullanılır. Alanda ayrıca yamaç paraşütü, kaya tırmanışı ve izcilik faaliyetleri yapılır.
Tehditler: ÖDA üzerindeki en ciddi tehdit yoğun otlatma baskısıdır. Otlatma nedeniyle dağın güney yamaçları neredeyse tümüyle erozyona uğramıştır. Bahar aylarında hayvanların yaylalara çıkarılması sırasında çil keklik ve kınalı keklik yuvaları zarar görmektedir. Alanda yer yer yasadışı avcılık yapılmaktadır. Aygır Gölü’ne yabancı balık türleri atılması sonucunda gölün doğal faunası zarar görmüş olabilir.
Koruma Çalışmaları: İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi tarafından yürütülen ve 2003 yılında başlayan BTC Boru Hattı Önemli Bitki Alanları projesi kapsamında, alanın korunması için bilgilendirme ve planlama çalışmaları yürütülmektedir.
Yerel İlgi Sahipleri: Erzincan Valiliği; İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi; Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü; Üzümlü Belediyesi.
Dicle Tuba Kılıç