GDA019-Cudi Dağı-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : İzlenmesi Gerekli
Alanın Değişimi : Aynı (0)
Yüzölçümü : 44952 ha Yükseklik : 420 m – 2114 m
Boylam : 42,44ºD İl(ler) : Şırnak
Enlem : 47,41ºK İlçe(ler) : Şırnak merkez, Cizre, Silopi
Koruma Statüleri : Yaban hayatı geliştirme sahası
Alanın Tanımı: Cudi Dağı, Şırnak il merkezi, Silopi ve Cizre arasında yer alır. Yan yana sivri tepelerden oluşan bir dağ sırasıdır. Bunlardan en yüksekleri alanın ortasında yer alan Helanipir (2114 metre) ve güneybatısındaki Deryizihi (2102 metre) tepeleridir. Suyu çok az olan bir bölgedir. Dağdaki en önemli su kaynağı alanın doğusunda akan Çağlayan Deresi’dir.
Habitatlar: Az ve seyrek bitki örtüsü bulunan bir dağdır. Yaygın olarak çayırlık ve yükseklerde kayalıklardan oluşur. Özellikle doğudaki ağaçlık alanlarda hâkim ağaç türü meşedir. Dağın batısında alt kısımlarında erozyondan dolayı aşınmış çıplak araziler bulunur. Yukarılardaki yamaçlarda yer yer geven birlikleri vardır. Başeri Deresi boyunca söğütlük ve kavaklıklar uzanır. Bölgede güvenlik nedeniyle uzun zamandır kullanılmayan elma bahçeleri ve cevizlikler de yaban hayatı için çok önemli bir konuma gelmiştir.
Türler: Alan özellikle bitki türleri için önemlidir. Centaurea davisii sadece bu ÖDA’da yaşayan ve nesli tehlike altında bir bitki türüdür. Primula davisii alandaki diğer nesli dünya ölçeğinde tehlikede olan endemik bitki türüdür. Bunların dışında ÖDA’da beş dar yayılışlı ve/veya bölgesel ölçekte tehlike altındaki bitki türü taksonu bulunur.
Türkiye’nin en ender kertenkelelerinden çöl varanı (Varanus griseus) bu bölgede yaşar. Dağların kayalık kısımlarında yabankeçisi (Capra aegagrus) bulunur.
Alan Kullanımı: Bölgede yaygın olarak hayvancılık yapılır. Özellikle inek, koyun ve keçi yetiştirilir. ÖDA’da uzun yıllar süren terör olaylarından dolayı bazı köyler boşaltılmıştır. Bu yüzden yakın zamana kadar alandaki insan kullanımı çok sınırlı kalmıştır. Ancak son yıllarda yaylalar ve köyler yerel halk tarafından tekrar kullanılmaya başlanmıştır. Şu an Cudi Dağı’ndaki alçak yaylalarda otlatma, bazı köylerde ise tarımsal faaliyetler eskiden olduğu gibi devam etmektedir.
Tehditler: Alandaki yaban hayatı üzerindeki bilinen tek tehdit yasadışı avcılıktır.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir koruma çalışması yoktur. Ancak GAP idaresinin 2004 yılında bölgenin biyolojik çeşitliliğinin değerlendirilmesi konusunda hazırlattığı raporda yaban hayatı koruma sahası dahilinde kaçak avcılığın engellenmesi için kontrollerin arttırılması önerilmiştir.
Yerel İlgi Sahipleri: Gaziantep İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Gaziantep Üniversitesi Çevre Topluluğu (GÜÇET), Çöçelli Köyü Muhtarlığı.
Dicle Tuba Kılıç, Süreyya İsfendiyaroğlu