ORT017-Çöl Gölü ve Çalıkdüzü-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 42181 ha Yükseklik : 1055 m – 1736 m
Boylam : 32,86ºD İl(ler) : Ankara, Konya
Enlem : 39,32ºK İlçe(ler) : Gölbaşı, Bala, Haymana, Kulu
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: Çöl Gölü ve Çalıkdüzü, Ankara ilinin güneyinde yer alan küçük bir kapalı havzayı oluşturur. Sığ ve tuzlu bir göl olan Çöl Gölü, Çalıkdüzü Havzası’nın güney ucunda bulunan bir acı su gölüdür ve yaz aylarında büyük ölçüde kurur. Gölün kuzey ve güney sınırlarında tuzcul alanlar, ıslak çayırlar ve hasırotu (Juncus) yatakları bulunur. Alanın kuzey bölgesindeyse son derece iyi korunmuş ova bozkırları, daha kuzeydeki tepelerde ise kuru tarım alanları uzanır. Batıdaki tepeler seyrek otsu bitki örtüsünden oluşan meralarla kaplıdır.
Habitatlar: Çöl Gölü ve Çalıkdüzü, ağırlıklı olarak İç Anadolu Bölgesi’ne özgü ova bozkırından oluşur. Alanın batısında bulunan yükseltilerde ise iyi dağ bozkırları uzanır. Alanın küçük bir bölümünü yazın tamamen kuruyan Çöl Gölü ve çevresindeki mevsimsel ıslak çayırlar oluşturur. Göl çevresine yakın alanlarda tuzcul çayırlar uzanır. ÖDA’nın kuzeyi büyük ölçüde tarım alanlarıyla kaplıdır.
Türler: Onobrychis elata ve Puccinellia anisoclada ssp. melderisiana Türkiye’ye endemik olup bu alanda ÖDA kriterlerini sağlayan bitki taksonlarıdır.
ÖDA, özellikle ilkbahar ve yaz aylarında kuşlar için büyük önem taşır. Çorak toygarı (Calandrella rufescens niethammeri), büyük cılıbıt (Charadrius leschenaultii columbinus), küçük kerkenez (Falco naumanni), turna (Grus grus), gülen sumru (Sterna nilotica) ve sayıları gittikçe azalan toy (Otis tarda) gibi hassas türleri bir arada barındırır. Alan, üreyen kuşların yanı sıra flamingo (Phoenicopterus roseus) gibi yazın üreme süresince beslenmeye ve sakarca (Anser albifrons) gibi kışlamaya gelen kuş türlerini de barındırır. Sakarca alanda kışlamaya devam etse de eski yıllardaki kadar yüksek sayılarda görülmemektedir. ÖDA, su düzeyinin yüksek olduğu yıllarda dikkuyruk (Oxyura leucocephala) ve angıt (Tadorna ferruginea) için üreme sonrasında büyük önem taşır. Gölün su düzeyinin çok düşük olduğu son yıllarda bu türlerin hemen tümü alandan kaybolmuştur.
Sarı lekeli zıpzıp (Thymelicus acteon) alanda görülen ve nesli bölgesel ölçekte tehlike altında olan bir kelebek türüdür.
Alan Kullanımı: Alanda hayvancılık ve tarım yapılır. Alanın ova kesiminde büyükbaş hayvancılık yaygınken tepelerde daha çok koyun otlatılır. Bölgedeki köy nüfusunun azalması nedeniyle hayvancılık da azalmaktadır.
Tehditler: Alandaki su düzeyinin giderek düşmesiyle tarım alanları yoğunlaşmakta ve ÖDA’nın iç kesimlerine doğru ilerlemektedir.
Alanın kuzeyindeki oldukça büyük bir TRT vericisi nedeniyle başta toy olmak üzere çok sayıda kuş vericinin tellerine çarparak ölmektedir. ÖDA’nın orta bölümünde plansızca genişleyen bir tavuk çiftliği bulunmaktadır. Alanda yasadışı avcılık devam etmektedir.
Koruma Çalışmaları: Alanda bilinen bir koruma çalışması yoktur.
Yerel İlgi Sahipleri: Ankara Valiliği; Konya Valiliği; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü; Doğa Derneği; ODTÜ Kuş Gözlem Topluluğu.
Burcu Meltem Arık