DKD007-Karçal Dağları-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 140489 ha Yükseklik : 150 m – 3415 m
Boylam : 42,02ºD İl(ler) : Artvin merkez, Borçka, Şavşat, Ardanuç
Enlem : 41,37ºK İlçe(ler) : Ordu merkez, Perşembe, Gülyalı, Keşap, Espire, Piraziz, Bulancak, Giresun merkez
Koruma Statüleri : Biyosfer rezervi, tabiatı koruma alanı, tabiat parkı
Alanın Tanımı: ÖDA, Doğu Karadeniz Dağları’nın doğu ucunda, büyük ölçüde volkanik kayaçlardan oluşan bir dağ silsilesidir. Alanın batı sınırı Çoruh Nehri, güney ve doğu sınırını ise Çoruh Nehri’nin kolları oluşturur. Doğu Karadeniz ılıman kuşak karışık yapraklı ormanlarının en iyi örneklerine sahip olan Karçal Dağları’nın en önemli özelliği yoğun ormancılık uygulamalarından uzak kalmış doğal yaşlı ormanlar içermesidir. Alan, ani yükseklik değişimleriyle ortaya çıkan ekosistem çeşitliliği, yüksek endemizm oranı ve zengin yaban hayatıyla dikkat çeker.
Habitatlar: ÖDA, çoğunlukla bozulmadan kalmış yaprak döken ve iğne yapraklı ormanlarını, boylu çalı topluluklarını, yüksek dağ çayırlarını, sarp kayalık ve yüksek dağ zirve bitki topluluklarını içerir. 400–1300 metre arasındaki alçak kesimlerde daha çok geniş yapraklı ormanlar bulunurken, 1300–1500 metre arası karışık, 1500–2300 metre arasında ise iğne yapraklı ormanlar baskındır.
Türler: Türkiye’ye endemik yaklaşık 70 bitki türünün alanda barındığı bilinmektedir. Alan Gürcistan’a sınır olmasına rağmen bu kadar endemik bitkinin alanda olması özel bir durumdur. Alanda 26 bitki taksonu ÖDA kriterlerini sağlamaktadır.
Alanda üreyen önemli kuşlarının başında dağ horozu (Tetrao mlokosiewiczi) ve urkeklik (Tetraogallus caspius) yer alır. Karçal Dağları yırtıcı kuşların göç yolu üzerinde olmasından dolayı zengin kuş varlığıyla da ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Bölge özellikle sonbahar aylarında yoğun bir yırtıcı göçüne ev sahipliği yapmaktadır.
Bölge vaşak (Lynx lynx) ve ÖDA kriterini sağlamamakla beraber ülkemizdeki en sağlıklı popülasyonlarını barındırdığı boz ayı (Ursus arctus) açısından oldukça önemlidir. Uzun tırnaklı körfare (Prometheomys schaposchnikowi) alanda bulunan önemli memeli türlerinden bir başkasıdır.
Alanda nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan Kafkas semenderi (Mertensiella caucasica) ve Kafkas engereği (Vipera kaznakovi) yaşamaktadır.
Aynı zamanda, Apollo kelebeğinin ülkemize endemik bir alt türü olan Parnassius apollo trabizonus ve beşparmakotu zıpzıpına (Pyrgus cirsii) ev sahipliği yapar.
Alan Kullanımı: ÖDA’daki insan faaliyetlerinin başında ormancılık, tarım ve hayvancılık gelir. Tarım pek çok yerde sadece bölge halkının kendi ihtiyaçlarını sağlayacak kadar yapılabilmektedir. Hayvancılık faaliyetleri oldukça yaygın ve yoğun bir şekilde devam etmektedir. Maden köyü çevresinde bakır madeni işletmeciliği yapılmaktadır.
Tehditler: Alanda 1990’lı yıllara kadar yer yer traşlama kesimlerin yapıldığı bilinmektedir. Bu da alanın orman varlığı üzerinde olumsuz bir etki yapmıştır. Son yıllarda bölgede koruma ağırlıklı sürdürülebilir ormancılık etkinlikleri yapılmaktadır. Alanda yerleşim alanlarına giden yolların genişletilmesi ve yeniden yapılması bölgedeki doğal yaşama zarar vermektedir. ÖDA’nın bazı bölgelerinde yoğun otlatma baskısı bulunmaktadır. Bölgedeki maden işletmeciliğinin özellikle bitki örtüsü üzerindeki etkileri incelenmelidir.
Koruma Çalışmaları: Camili bölgesi Çevre Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün Küresel Çevre Kolaylığı (GEF) destekli Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi projesinin Türkiye’deki dört uygulama alanından biridir. Proje kapsamında alanla ilgili bir dizi bilimsel çalışma yapılarak alanın koruma hedefleri belirlenmiş ve zonlama çalışmaları yapılarak Türkiye’nin ilk Biyosfer Rezervi olarak ilan edilmiştir. Proje çerçevesinde alanın yönetim planı hazırlıkları ilgi grupları ile birlikte sürdürülmektedir.
TEMA Vakfı, Artvin Camili kırsal Kalkınma Projesi kapsamında saf Kafkas ana arısı üretim çalışmaları yürütmektedir.
Doğa Derneği, BTC Çevre Yatırımları Programı kapsamında RSPB ve BirdLife ortaklığında “Dağ horozu koruma projesi” kapsamında bölgedeki dağ horozlarının dağılım ve sayılarının araştırarak türün korunması için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Ulusal Tür Eylem Planı hazırlamıştır.
Yerel İlgi Sahipleri: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Artvin Orman Bölge Müdürlüğü, Artvin İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi Koordinatörlüğü, Şavşat Kaymakamlığı, Borçka Kaymakamlığı, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu İnsan ve Biyoküre Komisyonu; Yeşil Artvin Derneği
Oğuz Kurdoğlu, Bahtiyar Kurt, Yıldıray Lise