DOG055-Bendimahi Deltası-Önemli Doğa Alanları Kitabı
Koruma Önceliği : Korumaya Bağımlı
Alanın Değişimi : Gerileme (-1)
Yüzölçümü : 9267 ha Yükseklik : 1650 m – 1800 m
Boylam : 43,72ºD İl(ler) : Van
Enlem : 38,94ºK İlçe(ler) : Muradiye
Koruma Statüleri : Yok
Alanın Tanımı: ÖDA, Bendimahi Çayı’nın Muradiye ilçesinden Van Gölü’ne döküldüğü noktaya kadar uzanan ovayı ve çayın deltasını kapsar. Çayın göle döküldüğü bölgede besince zengin geniş sazlıklar ve sığ bataklıklar bulunur. Kuzeyi dağlıktır ve doğu sınırında Pirreşit Dağı yer alır.
Habitatlar: Çayın Van Gölü’ne döküldüğü yerde geniş sazlıklar ve subasar alanlar uzanır. Bendimahi Çayı’nın üzerinde yer yer küçük saz adaları bulunur. Alanın sulakalan ekosistemi dışında kalan bölümleri büyük ölçüde tarım alanları ve ova bozkırlarıyla kaplıdır.
Türler: Bendimahi Sazlıkları çok sayıda sukuşunun üreme ve beslenme alanıdır. Nesli tehlike altındaki üç ördek türü alanda yuvalar; yaz ördeği (Marmonetta angustirostris), pasbaş patka (Aythya nyroca) ve dikkuyruk (Oxyura leucocephala). Küçük karabatak (Phalacrocorox pygmeus), küçük sumru (Sterna albifrons) ve gülen sumru (Sterna nilotica) sulakalanda üreyen diğer türler arasındadır. Yüksek sayıda ak pelikan (Pelecanus onocrotalus), Van Gölü martısı (Larus armenicus) ve Hazar sumrusu (Sterna caspia) yaz aylarında alanda beslenmektedir.
Nesli dünya ölçeğinde tehlikedeki fare benzeri yediuyur (Myomimus setzeri) ÖDA’daki diğer bir öncelikli türdür.
Dar yayılışlı ve Türkiye’ye endemik Bendimahi kertenkelesi (Darevskia bendimahiensis) adını bu bölgeden almaktadır ve ÖDA’da dünya ölçeğinde önemli bir popülasyonu bulunur.
Delta, Van Gölü havzasına endemik inci kefali balığının (Alburnus tarichi) önemli bir üreme alanıdır. Mayıs-haziran aylarında bu balıklar sürüler halinde Bendimahi Çayı’na girerek üreme göçü yapar. Capoeta kosswigi alandaki diğer dar yayılışlı balık türüdür.
Alan Kullanımı: ÖDA, Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ne giden önemli bir geçiş noktasında yer alır. Çevresinde yoğun tarımsal faaliyetler yapılmaktadır. Buğday, arpa ve yem bitkileri yaygın olarak ekilir. Bölgede hayvancılık da yoğundur. Muradiye Şelalesi ve kiliseler gibi tarihi yapılar nedeniyle önemli bir turizm cazibe merkezidir.
Tehditler: Alanda yaz aylarında suyun tarımsal amaçlı aşırı kullanılması nedeniyle su seviyesi çok azalmaktadır. Bunun sonucunda zaman zaman toplu balık ölümleri görülür.
Sulakalanda Muradiye Ovası’ndaki tarım alanlarında kullanılan ilaç ve gübrelerden kaynaklanan kirliliğin etkisi görülür. İnci kefali kaçak olarak yoğun bir şekilde avlanmaktadır.
Koruma Çalışmaları: Alanda inci kefali balığının üreme dönemi sırasında kaçak avcılığının önlenmesi için Doğa Gözcüleri Derneği ve Jandarma işbirliği yapmaktadır. Bunun yanı sıra üreme dönemi av baskısının azaltılması için Tarım İl Müdürlüğü ve Yedi Başak Derneği tarafından ilköğretim öğrencilerine ve yöre halkına yönelik eğitim çalışmaları yapılmaktadır.
Yerel İlgi Sahipleri: Van Valiliği; Van İl Çevre ve Orman Müdürlüğü; Van Tarım İl Müdürlüğü; Muradiye Belediyesi; Doğa Gözcüleri Derneği; Yedi Başak Derneği; Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
Ercan Çiplak